کپسول اکسیژن که به آن سیلندر اکسیژن هم گفته می‌شود. گاز اکسیژن با حالتی فشرده درون محفظه ای به نام کپسول یا سیلندر اکسیژن قرار می‌گیرد. سیلندر اکسیژن همراه با تجهیزاتی استفاده می‌شود مانند رگولاتور مخصوص اکسیژن و شیر. اکسیژن صنعتی و اکسیژن طبی در حجم ها ی مختلف در بازار عرضه می‌شوند. لازم به ذکر است که رنگ کپسول اکسیژن صنعتی و کپسول اکسیژن طبی با یکدیگر متفاوت هستند. سیلندر اکسیژن طبی معمولا به رنگ سفید است این سیلندرها را شاید در بیمارستان کنار افرادی که نیاز به اکسیژن بیشتری دارند دیده باشید. در سپهرگازکاویان گاز اکسیژن در حجم‌ها و گرید‌های مختلف با اهداف پزشکی، صنعتی و یا آزمایشگاهی به فروش می‌رسد.
حجم‌های سیلندر اکسیژن موجود در شرکت سپهرگازکاویان:
50، 40، 20، 10 و 5 لیتری
گرید‌ها و درصد خلوص‌های قابل ارائه:
99درصد، 99.99درصد، 99.999درصد، 5/99درصد، 95/99درصد
هنگام کار با سیلندر اکسیژن باید به نکاتی دقت کرد تا از خطر آفرینی کپسول اکسیژن برا خود و بقیه افراد جلوگیری نمود.
انواع سیلندر گاز اکسیژن
سیلندرهای گاز عموما به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند:
1- سیلندرهای بدون درز Seamless cylinder
2- سیلندرهای جوشی Welding cylinder
سیلندرهای بدون درز:
این سیلندرها از یک قطعه ورق یک تکه تهیه شده و هیج گونه جوش و برشی در بدنه آن ها مشاهده نمی شود.به دلیل یکپارچه بودن سیلندرهای گاز بسته به گنجایش آبی، قابلیت تحمل فشار کاری تا ۲۰۰ بار و فشار تست تا ۳۰۰ بار را دارا می باشند.از این سیلندرها معمولا برای ترکیباتی که درحالت طبیعی گاز می باشند و فشار بالایی دارند استفاده می شود.
سیلندرهای جوشی:
سیلندرهای جوشی یا درز دار سیلندرهایی هستند که از دو یا چند قطعه فلزی تشکیل شده اند. با توجه به این که در بدنه این کپسول های گاز از جوش و برش استفاده شده است، قابلیت تحمل فشار بالا را نداشته و اغلب جهت نگهداری محصولات در فاز مایع و با فشار بخار پایین مورد استفاده قرار می گیرند. اغلب گازهای مایع شونده که فشار بالایی ندارند در سیلندرهای جوشی نگهداری می شوند. به عنوان مثال هیدروکربن های سنگین نظیر استیلن، پروپان، اتیلن، فریون ها (گازهای سرمایشی) و … در این نوع سیلندرها نگهداری می شوند.
جنس سیلندر
1-کربن استیل
2-فولادی
3-آلومینیومی
سیلندرهای فولادی برای گازهایی که فاقد خورندگی می باشند، مورد استفاده قرار می گیرند.
کاربرد سیلندر آلومینیومی عموما برای مخلوط های گازی می باشد که دارای عنصری خورنده و یا عناصری در حجم بسیار پایین (ppm) هستند.
سیلندر گاز اکسیژن از نوع کربن استیل می باشد.
حتما قبل از استفاده از سیلندر اکسیژن باید از اطلاعات سیلندر آگاهی داشته باشید مانند سال ساخت سیلندر، تاریخ تست سیلندر اکسیژن، توجه به شرکت تولید کننده کپسول. در حقیقت اگر کپسول یا سیلندر اکسیژن سال ساخت بالایی داشته و توسط شرکت معتبری تولید شده باشد و دارای تست و آزمون نیز باشد را می‌توان با اطمینان استفاده نمود. نکته قابل توجه دیگر در رابطه با سیلندر اکسیژن دقت در بررسی شیر و مانومتری است که روی سیلندر اکسیژن تعبیه گردیده است. شیر سیلندر اکسیژن حتما باید دارای استانداردهای لازم باشد تا برای افرادی که با آن سروکار دارند ایجاد خطر نکند. همچنین مطمئن شوید رزوه‌ها محکم بسته شده‌اند و دارای نشتی نباشد. شیرهای سیلندر اکسیژن را به آرامی باز و بسته کنید. اگر شیر کپسول اکسیژن را سریع بچرخانید این عمل منجر به خروج گاز اکسیژن با سرعت شده و ممکن است ایجاد خطر کند. سعی کنید فشار اضافه به شیر وارد نکنید.
حمل سیلندر اکسیژن
مراقب باشید، هنگام حمل و جابجایی سیلندر اکسیژن را پرتاب نکنید و همچنین توجه داشته باشید سیلندر در حالت عمودی قرار گرفته باشد و واژگون نشود. اگر از گاز درون سیلندر اکسیژن استفاده نمی‌کنید حتما کلاهک محافظت کننده از شیر را در جای خود قرار دهید. سیلندر اکسیژن را با وسایل نقلیه مطمئن جابجا نمائید . از موتور سیکلت برای حمل سیلندر استفاده نکنید.
توجه کنید زمانیکه از سیلندر اکسیژن استفاده نمی‌کنید در جای مطمئن به دور از آتش و احتراق قرار دهید و محیط دارای تهویه مناسب باشد. همانطور که می‌دانید همراه با سیلندر اکسیژن تجهیزاتی فروخته می‌شود لذا سعی کنید همیشه این تجهیزات را تمیز نگه دارید در صورت آلودگی با گرد و غبار و یا موادی مانند گریس ممکن است آتش سوزی ایجاد شود.
حتما برای تمیز کردن تجهیزات از از دستمال و دستکش‌های تمیز استفاده نمائید.
توجه کنیدهنگام استفاده از سیلندر اکسیژنحتما از لباس کاز تمیز استفاده کنید چون لباس های آلوده به مواد روغنی ایجاد حریق می‌کنند.
انواع کپسول اکسیژن
کپسول اکسیژن انواع مختلفی دارد که شامل کپسول‌های اکسیژن گاز فشرده‌شده، کپسول‌های اکسیژن قابل‌حمل، کپسول‌های اکسیژن مایع، کپسول 40 لیتری اکسیژن، کپسول اکسیژن جوشکاری می‌باشد.
در این بخش از مقاله تلاش شده است که انواع کپسول اکسیژن را مورد بررسی قرار دهیم تا بیشتر با عملکرد سیلندر اکسیژن و همچنین انواع کپسول اکسیژن آشنا شوید.
1)کپسول‌های اکسیژن گاز فشرده‌شده
همانطور که می‌دانید اتمسفر دارای 21٪ اکسیژن و 79٪ نیتروژن می‌باشد که ما این مقدار اکسیژن را در هوا تنفس می‌کنیم، اما کپسول گاز اکسیژن فشرده حاوی 99.5٪ اکسیژن خالص می‌باشد. نحوه تولید اکسیژن فشرده اینگونه است که تولیدکنندگان، اکسیژن را از اتمسفر می‌گیرند و آن را طی فرآیندی فشرده می‌کنند. زمانی که گاز اکسیژن فشرده از کپسول خارج می‌شود ، فشار زیاد داخل کپسول است که به آزاد شدن آن کمک می‌کند. انتشار فشار باعث ایجاد جریان اکسیژن می‌شود که از طریق کانولا بینی یا ماسک، بیمار آن دریافت می‌کند. این نوع گاز اکسیژن بهترین اکسیژن مورد نیاز برای افرادی که به اکسیژن نیاز دارند است.
مشخصات سیلندرهای اکسیژن گاز فشرده‌شده
کپسول‌های اکسیژن گاز فشرده شده مخازن کوچکی می‌باشند که از قبل متناسب با میزان اکسیژن مورد استفاده افراد شارژ می‌شوند. این مخازن کوچک باید در رابطه با دستگاه یا تنظیم‌کننده نگهدارندِه اکسیژن (OCD) که اکسیژن را در پالس‌ها تحویل می‌دهد، استفاده شود تا اکسیژن بیشتری در منبع آن ذخیره شود. غلظت اکسیژن با لوله 50 فوت قابل جابه‌جا می‌باشند.
کپسول اکسیژن مایع
اکسیژن مایع یا همان اکسیژن مایع شدیداً سرد (Liquid Oxygen)، نوعی اکسیژن فشرده است که در دماهای بسیار پایین به شکل مایع تبدیل می‌شود. در دمای -183 درجه سانتیگراد، اکسیژن گازی به شکل مایع تبدیل می‌شود و حجم آن در این وضعیت بسیار کاهش می‌یابد.
در رابطه با تمام کپسول‌های اکسیژن مایع باید بدانید که از دو مؤلفه اساسی تشکیل می‌شوند این دو مؤلفه شامل مخزن و قابلیت حمل کپسول اکسیژن می‌باشد. همچنین لازم به ذکر است که کاربرد اکسیژن مایع این است که می‌تواند جریان مداوم را مستقیماً از مخزن دریافت کند. همانطور که گفته شد این کپسول اکسیژننیازی به برق ندارد بنابراین در مواقعی که برق قطع می‌شود فرد می‌تواند از آن به‌عنوان یک منبع اضطراری اکسیژن استفاده کند. این نوع از کپسول‌ها نیز قابل حمل را نیز می‌باشند.
کاربرد اکسیژن مایع
اکسیژن مایع به عنوان یک منبع قدرتمند اکسیژن، در بسیاری از صنایع و برنامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از کاربردهای اکسیژن مایع عبارتند از:
1. صنعت فضایی: در صنعت فضایی، اکسیژن مایع به عنوان سوختی مورد استفاده قرار می‌گیرد. زیرا می‌تواند به طور فشرده و با وزن کمتر اکسیژن بسیار زیادی را ذخیره کند.
2. پزشکی: اکسیژن مایع در برخی روش‌های درمانی و تنفس مصنوعی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در برخی موارد خاص تنفسی، اکسیژن مایع می‌تواند به عنوان جایگزینی برای اکسیژن گازی مورد استفاده قرار گیرد.
3. لیزرها: در برخی سیستم‌های لیزری قدرتمند، اکسیژن مایع به عنوان یک خنک‌کننده و سرد کننده استفاده می‌شود.
مشخصات کپسول اکسیژن مایع
مخزن کوچکی دارد و قابل شارژ مجدد می‌باشند. مخزن اکسیژن با لوله 50 فوت جابه‌جا می‌شود. مخزن اکسیژن مایع معمولاً از سایر کپسول‌های اکسیژن مخزنی بزرگ‌تر دارد که وزن آن بیشتر از 55 کیلوگرم و ارتفاع بیشتر از 75 سانتیمتر را شامل می‌شود. مخازن اکسیژن مایع بسیار سرد هستند، بنابراین باید هنگام پر کردن مخازن نکات ایمنی را رعایت کنید تا از بروز مشکل جلوگیری شود
کپسول 40 لیتری اکسیژن
کپسول 40 لیتری اکسیژن در فرایندهای صنعتی تولید فولاد و مونل متال مورد استفاده قرار می‌گیرد همچنین در جوشکاری، شیشه کاری و برش کاری کاربرد بسیار زیادی دارد. جنس بدنه کپسول اکسیژن 40 لیتری فولادی می‌باشد.
به همین دلیل دارای مقاومت بالایی دربرابرآسیب‌ها می‌باشد.
کپسول اکسیژن جوشکاری
جوشکاری فرآیندی است که در زمینه‌های مختلف مثل ساختمان‌سازی، خودروسازی، دستگاه‌سازی و. . بکار می‌رود. به طور کلی هر جا که نیاز به اتصال به صورت دائم باشد، از جوشکاری استفاده می شود. این اتصالات دائم بین ماده‌های صنعتی گوناگونی مانند کامپوزیت، سرامیک، پلیمر، سنگ، فلز و. . . انجام می‌شود. این اتصالات دائم از طریق دمای بالا، تغییر حالت دادن ماده جوشکاری و سپس سرد و سفت شدن آن تشکیل می‌شود. یکی از موارد مورد استفاده در جوشکاری، کپسول اکسیژن جوشکاری می‌باشد.
