سپهر گاز کاویان تولید کننده و تامین کننده گازهای خالص وترکیبی دارای گواهینامه ISO17025 و آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد ایران می باشد.جهت خرید گازهای خالص و ترکیبی تماس بگیرید.02146837072 – 09033158778
در صنعت‌های مختلف، به ویژه در غواصی، پزشکی و علوم هوانوردی، استفاده از گازهای ترکیبی اهمیت فراوانی دارد. این گازهای به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که خواص فیزیکی و شیمیایی خاصی را فراهم می‌کنند تا کاربردهای خاصی را ممکن سازند. در بین این گازها، نایتروکس (Nitrox)، هلیوکس (Heliox) و تریمیکس (Trimix) سه نمونه مهم هستند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارند. در این مقاله، به بررسی و مقایسه این سه نوع گاز پرداخته می‌شود.
۱. نایتروکس (Nitrox)
تعریف:
نایتروکس مخلوطی از نیتروژن و اکسیژن است، که در غواصی‌های عمقی و در شرایط نیاز به افزایش مدت زمان تنفس زیر آب استفاده می‌شود. نسبت اکسیژن در این مخلوط معمولاً بیشتر از هوای طبیعی (که حدود 21% اکسیژن دارد) است، معمولاً بین 32% تا 40%.
کاربرد و مزایا:
- کاهش میزان نیتروژن در تنفس، که کاهش عمق فشار و خطر بیماری درد عمق (باگ) را به همراه دارد.
- افزایش مدت زمان غواصی و کاهش نیاز به پروتزهای اکسیژن‌زا در غواصی‌های عمیق.
- ایمنی بیشتر نسبت به هوای طبیعی در غواصی‌های متوسط و عمیق‌تر.
معایب:
- مقاومت کمتر در مقابل نوسانات فشار و نیاز به آموزش‌های خاص برای غواصان.
۲. هلیوکس (Heliox)
تعریف:
مخلوطی از هلیوم و اکسیژن است، عموماً در عمق‌های بیشتر غواصی، فضانوردی و کاربردهای پزشکی استفاده می‌شود. نسبت این مخلوط می‌تواند با توجه به نیاز متفاوت باشد، ولی نمونه‌های معمول شامل هلیوکس 80/20 (80% هلیوم و 20% اکسیژن) است.
مزایا:
- هدایت حرارتی بسیار بهتر نسبت به نایتروکس و هوای طبیعی، که باعث کاهش فشار بر سیستم تنفسی می‌شود.
- کاهش مقاومت در برابر جریان هوا و امکان تنفس راحت‌تر در فشارهای بالا.
- کاهش احتمال بیماری‌های مرتبط با فشار مانند حالت نیتروژن‌سم (Decompression Sickness).
معایب:
- هزینه بسیار بالا و نیاز به تجهیزات خاص برای تأمین و کنترل گاز.
۳. تریمیکس (Trimix)
تعریف:
ترکیبی از سه گاز: نیتروژن، هلیوم، و اکسیژن. این مخلوط برای غواصی‌های بسیار عمیق و طولانی‌مدت طراحی شده است، جایی که نیاز است تا اثرات سموم نیتروژن و اکسیژن بر بدن کنترل شوند.
کاربرد و مزایا:
- امکان غواصی در عمق‌های بسیار زیاد بدون خطر بیماری نیتروژن‌سم و سموم اکسیژن.
- کنترل بهتر اثرات فشار و کاهش اثرات سمی.
- بهبود ظرفیت تنفسی و کاهش خستگی در غواصان عمیق و طولانی‌مدت.
معایب:
- پیچیدگی در ترکیب و کنترل گاز، و نیازمند آموزش‌های تخصصی برای غواصان و تجهیزات پیشرفته.
مقایسه و تفاوت‌ها
| ویژگی / نوع گاز | نایتروکس (Nitrox) | هلیوکس (Heliox) | تریمیکس (Trimix) |
|---|---|---|---|
| ترکیب اصلی | نیتروژن + اکسیژن | هلیوم + اکسیژن | نیتروژن + هلیوم + اکسیژن |
| کاربرد اصلی | غواصی عمیق‌تر، ایمنی بیشتر | غواصی عمیق، پزشکی، فضانوردی | غواصی بسیار عمیق و طولانی، تحقیقات تخصصی |
| مزایا | کاهش نیتروژن، زمان غواصی بیشتر | هدایت حرارتی بالا، تنفس راحت‌تر | کنترل اثرات سموم، عمق و زمان بالا |
| معایب | محدودیت در عمق، نیاز به آموزش | هزینه بالا، تجهیزات خاص | پیچیدگی، هزینه و نیاز به تخصص |
نتیجه‌گیری
هر یک از این گازهای ترکیبی در کاربردهای خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند و مزایا و معایب خود را دارند. نایتروکس برای غواصان تفریحی و متوسط، هلیوکس در موارد نیاز به تنفس راحت در فشارهای بالا و تریمیکس در غواصی‌های عمیق و پروژه‌های تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتخاب مناسب این گازها بستگی به نوع فعالیت، عمق، مدت زمان و هزینه‌های مربوطه دارد.
